Eet wat past bij het seizoen
In het Westen hebben we een hele andere kijk op voeding dan vanuit de Chinese geneeskunde. Binnen de Chinese geneeskunde speelt voeding een belangrijke rol in het in balans blijven met de natuur. De spijsvertering is de stoofpot van je lichaam. Het voedsel wat in de stoofpot gaat wordt verwarmd en gekookt, tot het gaar is. Alles wat bruikbaar is wordt via de organen verspreid door het lichaam en wat niet bruikbaar is wordt uitgescheiden. De stoofpot zorgt ook voor je energiehuishouding.
Voedingsmiddelen hebben een bepaalde 'temperatuur' en daarmee hebben ze effect op het lichaam. Aardappelen hebben een neutrale temperatuur. Aardappelen uit de oven zijn warm en een aardappelsalade neigt naar koud. Sambal is heet. Sambal uit de diepvries is nog steeds heet. Verwarmen of koelen kan dus effect op de temperatuur hebben, maar niet altijd.
Om de stoofpot goed op temperatuur te houden is het belangrijk om vooral verwarmende (niet 'hete'!) en neutrale voedingsmiddelen te eten. Eet je te veel koude voedingsmiddelen dan doof je in feite de stoofpot en worden de voedingsmiddelen niet gaar. Eet je daarentegen weer te veel hete voedingsmiddelen, dan putten anderzijds de vloeistoffen uit, je organisme raakt oververhit, de stoofpot kookt droog.
Koude voedingsmiddelen (rauwkost, fruit en yoghurt) worden vooral 's zomers gegeten, maar ze zijn als ijsblokjes voor de stoofpot. Pas dus op met te veel koude voedingsmiddelen.
Hier zijn enkele voedingsmiddelen met de verschillende energieën:
Koud: Tomaat, watermeloen, banaan, pomelo, grapefruit, moerbei, sterfruit, zeewier, kelp, inktvis, krabben, zeeschelpen, spruiten, sla, zout en sojasaus.
Koel: Gierst, gerst, tarwe, boekweit, aubergine, komkommer, selderij, broccoli, bloemkool, spinazie, Chinese kool, erwt, peren, meloen, appel, ananas, kokosnoot, aardbei, sinaasappel, mandarijn, mango, papaja, theeblad(groenthee), tofu, champignons, eiwit, sojamelk, sesamolie, room, yoghurt en kaas.
Neutraal: Rondkorrelige rijst, maïs, (zoete) aardappel, wortel, rode biet, zachte meloen, sojabonen, pinda, cashewnoot, pistachenoot, zwarte sesam, zonnebloemzaad, pruimen, vijgen, druiven, citroen, olijven, shiitake-paddestoel, zeegarnalen, varkensvlees, eend, gans, oester, rundvlees, kwarteleierdooier.
Warm: Koriander, ui, prei, asperges, paprika, groene munt, granaatappel, abrikoos, perzik, kers, lychee, framboos, kastanje, pompoen, kleefrijst, dadels, walnoot , pijnboompitten, mosselen, zoetwaterpaling, kreeft, zoetwatergarnalen, kip, schapenvlees, wild, ham, geitenmelk, komijn, kruidnagel, venkel, knoflook, gember (vers), dillezaad, nootmuskaat, rozemarijn, steranijs, zoete basilicum, koffie, azijn, wijn, plantaardige olie en jasmijn.
Heet: Zwarte peper, kaneel, gember (gedroogd), chilipeper en mosterdzaad.
De spijsvertering hoort grotendeels bij het element Aarde (energie van de maag en de milt). Daarom moet voeding die verbonden is met deze fase de hoofdmoot van de voeding uitmaken. De andere elementen moeten echter allemaal vertegenwoordigd zijn. Onderstaand de elementen en de organen, de smaak, het seizoen en de voedingsmiddelen die daarbij horen:
Aarde element
Organen: Maag en Milt
Smaak: Zoet
Seizoen: Voor- en nazomer
Voeding: Zoet voedsel moet de basis van de maaltijd vormen. Te zoet voedsel of uitsluitend zoet voedsel (dat betreft met name suiker en andere zoetmiddelen) schaadt de milt, en daarmee de energieopbouw.
- Granen: gierst, mais, gerst, brood met gist, zoete rijst
- Groenten: pompoen, venkel, koolsoorten, aardappelen, erwten, wortel, asperges, aubergine, avocado, broccoli, champignons, courgette, paprika, selderij, spinazie
- Fruit: abrikozen, krenten, perzik, rozijnen, zoete kers, dadel, druif, pruim, vijg, appel, peer, honing meloen, papaja, peer, banaan, mango, watermeloen
- Noten en zaden: pijnboompitten, pistachenoten, walnoten, zonnebloempitten, hazelnoten, amandel, kokos, sesam, kastanje
- Kruiden en specerijen: kaneel, venkelzaadjes, karwij, vanille, saffraan, dragon
- Sojaproducten
- Vlees: kalf en rund
- Drinken: venkelthee, honingwijn, druivensap, appelsap, groentesap, zoethoutthee
- Zuivel: kokosmelk, boter, ei, kaas, koeienmelk, room
- Zoetmiddelen: stevia, honing, marsepein, rietsuiker
- Plantaardige oliën
Metaal element
Organen: Longen en Dikke darm
Smaak: Scherp
Seizoen: Herfst
Voerding: Met mate scherpe voedingsmiddelen harmoniseren en stimuleren de long. Teveel scherpe voedingsmiddelen schaden de long.
- Granen: haver, rijst
- Groenten: look, mierikswortel, ui, sjalot, koolraap, radijs
- Kruiden en specerijen: cayennepeper, chili, kerrie, kruidnagel, nootmuskaat, peper, steranijs, tabasco, basilicum, bieslook, dille, gember, kardemom, knoflook, komijn, koriander, laurier, majoraan, mosterd
- Vlees: gans, kalkoen, haas, fazant, hert, kwartel, patrijs, ree, wild zwijn
- Drinken: jenever, whisky, wodka, yogithee, pepermuntthee, rijstwijn
- Zuivel: gefermenteerde kaas, harde kaas, schimmelkaas
Water element
Organen: Blaas en nieren
Smaak: Zout
Seizoen: Winter
Voeding: Met mate zout voedsel stimuleert de nier. Teveel zout voedsel schaadt de nier.
- Granen: haver en rijst
- Groenten: zeewier, nori, wakame, kombu
- Peulvruchten
- Kruiden en specerijen: agar-agar, miso, sojasaus, zout
- Vlees/vis: aal, ansjovis, baars, forel, garnaal, kabeljauw, krab, zalm, tonijn, schol, mossel, kreeft, alle gerookte vissoorten, inksvis, kaviaar, oester, karper
- Drinken: mineraalwater
Hout element
Organen: Lever en Galblaas
Smaak: Zuur
Seizoen: Lente
Voeding: Met mate zure voedingsmiddelen harmoniseren de lever. Teveel zure voedingsmiddelen schaden de lever.
- Granen: gort, spelt, tarwe
- Groenten: augurk in zuur, spruiten, zuurkool, tomaten
- Fruit: aalbessen, aardbeien, zure appels, blauwe bessen, bramen, kruisbessen, sinaasappelen, ananas, citroen, kiwi en rabarber
- Kruiden en specerijen: azijn en peterselie
- Vlees: kip en eend
- Drinken: vruchtensap, wit bier, witte wijn
- Zuivel: yoghurt, jonge kaas, kefir, kwark, zure room
Vuur element
Organen: Hart en Dunne Darm
Smaak: Bitter
Seizoen: Zomer
Voeding: Met mate bittere voedingsmiddelen harmoniseren en stimuleren het hart. Teveel bittere voedingsmiddelen schaden het hart.
- Granen: boekweit en rogge
- Groenten: rode kool, veldsla, witlof, andijvie, artisjok, olijven, rode bieten
- Fruit: grapefruit, kweepeer en vlierbes
- Kruiden en specerijen: cacao, jeneverbes, kurkuma, oregano, papaver, rozemarijn, tijm en salie
- Vlees: geit, lam, schaap, alle gegrilde vleessoorten
- Drinken: koffie, rode wijn, bier, duizendbladthee, zwarte thee, kamillethee
Recept voor de herfst:
Pompoensoep met zoete aardappel en kurkuma
Ingrediënten
1 flespompoen in grove stukken, 1 zoete aardappel geschild en in grove stukken, 2 uien in grove stukken, 2 teentjes knoflook fijngehakt, 1 el gemberpoeder, 1/2 el cayennepeper, peper, 1 el paprikapoeder, 1 el kurkuma, 1 liter kippenbouillon, 400 milliliter kokosmelk, zout
Instructies
Verhit een beetje olie in een diepe pan. Doe hier de uien en de knoflook bij en fruit deze aan tot het goed begint te geuren. Voeg de pompoen, de zoete aardappel en alle specerijen toe. Roer het geheel goed door en bak 5 minuutjes mee. Schenk de kippenbouillon in de pan en breng het geheel aan de kook. Draai het vuur laag en laat de soep met de deksel op de pan 30 minuten zachtjes doorkoken. Pureer de soep met een staafmixer. Schenk de kokosmelk in de pan en verwarm het geheel nog even door. Breng de pompoensoep op smaak met peper en zout.